Enkele tips om zelf zeep te maken

 

Wil je graag zelf zeepjes maken dan zijn er tegenwoordig heel wat methodes en recepten die je zoal kunt volgen. Sommigen daarvan zijn aangenaam en leuk om samen met de kids te ondernemen, terwijl anderen dan weer voor de gevorderde doe-het-zelver geschikt zijn. Benieuwd? Aarzel dan niet en ontdek samen met ons de wondere wereld van de (zelfgemaakte) zeepjes!

 

Zelf zeepjes maken; hoe begin je eraan? 

Houd jij ook zo van zeepjes in allerhande vormen, formaten en geuren? En ben je enigszins creatief aangelegd? Dan weet je vast en zeker dat het mogelijk is om je eigen zeepjes te creëren. De manieren daarvoor zijn bijzonder divers en kennen bijgevolg een uiteenlopende moeilijkheidsgraad waardoor er vast en zeker voor elk wat wils te vinden is. 

Zo kunnen we de verschillende methodes en recepten onderverdelen in 2 grote groepen waarbij we hoofdzakelijk focussen op de aan- of afwezigheid van eventuele chemische reacties en verbindingen. Het gebrek aan chemische reacties kun je hoofdzakelijk terugvinden in het maken van zeepjes op basis van een bijbehorend zeepjespakket of door middel van restjes van bestaande zepen. Doordat het zelf zeep maken volgens een pakket dan wel op basis van samengevoegde restjes geen chemische reactie vereist, is het uitermate geschikt om samen met kinderen uit te voeren.

Echter, het zelf (biologisch) zeep maken kan eveneens volgens het benutten van een chemische reactie waarbij er onder meer natriumhydroxide aan te pas komt. Binnen deze categorie kunnen we nog een extra onderscheid maken tussen het “hot processed” dan wel “cold processed” principe waar we verder in de tekst dieper op ingaan.

 

Zeepjes zonder chemische reactie

Het is wel degelijk mogelijk om op een relatief eenvoudige en behoorlijke snelle manier zeepjes te creëren, wat het dan weer bijzonder aantrekkelijk maakt om even samen met de kinderen uit te proberen. We hebben het hier uiteraard over de methodes waarbij geen verdere chemische reactie noodzakelijk blijkt. Zoals in het voorgaande stukje reeds min of meer duidelijk werd, kunnen we eenvoudig zeepjes creëren met behulp van een vooraf aangekocht basispakket dan wel door gebruik te maken van restjes zeep die je zelf nog ergens had opgeslagen.

Kies je voor de meest eenvoudige methode om zelf zeep te maken via een pakket, dan wordt het zeep maken recept alsook de benodigde ingrediënten en materialen veelal op de verpakking aangegeven. Zo bevatten de meeste van deze pakketjes een standaard combinatie van een mal, een zeep basis voldoende voor 1 enkel zeepje en een bijbehorend flesje etherische olie. Indien gewenst kun je het recept verder aanvullen met gedroogde bloemen, kurkuma voor de kleur of zelfs koffie zodoende een goede scrub te bekomen. Kortom, de mogelijkheden zijn eindeloos!

Om zelf een zeepbar te maken – weliswaar op basis van een vooraf samengesteld pakket – is het aangewezen om de zeepbasis vooreerst in kleine blokjes te versnijden. Laat deze blokjes vervolgens in de magnetron op een vermogen van 650 watt en gedurende 1 minuut smelten waarna je de mengeling even grondig door elkaar roert tot het goedje helemaal is afgekoeld. Voeg vervolgens de ingrediënten uit de verpakking toe zoals etherische olie al dan niet in combinatie met zelfgekozen benodigdheden zoals gedroogde bloemen. Roer nogmaals grondig door alvorens het geheel in de betreffende mal te gieten. Laat vervolgens zo’n 10 minuutjes staan en klaar is Kees!

Heb je helemaal geen nood aan zo’n typisch zelf zeep maken pakket uit de Action of Kruidvat en kies je ervoor om te werken met oude bewaarde restjes zeep, dan ziet de verwerkingsmethode er net iets anders uit. De ingrediënten van deze zeep zijn vrijwel gelijklopend aan de eerder genoemde methode op basis van het zeeppakket, en baseren zich bijgevolg op een combinatie van oude restjes zeep met bijvoorbeeld etherische olie, gedroogde bloemen/ kruiden, honing en/ of scrub extracten zoals koffie.

Daarbij dien je de oude restjes zeep allereerst zo fijn mogelijk te raspen of in stukjes te snijden waarna het geheel – in combinatie met gedestilleerd water – au-bain marie wordt gesmolten. Het is aangewezen om het mengsel tussendoor goed door te roeren waarna je er de oliën en andere extracten aan toevoegt. Roer het geheel nogmaals goed door en verdeel het mengsel vervolgens over de mallen. Druk het mengsel zodra het enigszins is afgekoeld, nog eens extra goed aan met je vingers en laat het geheel nadien nog 4 tot 6 uurtjes uitharden.

 

Zeep maken aan de hand van een chemische reactie

Zeep maken zonder loog is vrij eenvoudig en behoorlijk snel klaar; wat het extra aangenaam maakt om eventueel samen met de kinderen te doen. Daarnaast bestaan er echter nog diverse andere technieken om zelf handzeep te maken waarbij evenwel gesteund wordt op het principe van een chemische reactie. Dergelijke technieken steunen op de bekende hot of cold processed methode waarbij een geringe hoeveelheid natriumhydroxide zijn intrede doet om zelf handzeep te maken dan wel natuurlijke zeepjes te maken. 

 

Verschil tussen hot en cold processed

Maar laat ons even van bij het begin beginnen want waar zit nu precies het verschil tussen het zogenaamde hot dan wel cold processed principe? Eenvoudig uitgeklaard dien je het zeepmengsel bij het warme proces (hot processed) gedurende 2 à 3 uren te koken waarna je het gelijk in de desbetreffende mal giet. Het koudeproces (cold processed) betekent dat je het zeepmengsel – zonder het eerst te koken – grondig gaat mixen alvorens het in de mal te gieten waarna je het eveneens laat uitharden. Hoewel de beide technieken steunen op het principe van een chemische reactie alsook de kwaliteit van beide evenwaardig is, verschillen ze wel degelijk op tal van andere vlakken gaande van design tot uiterlijk én droogtijd.

Zo biedt de cold processed methode alvast meer ruimte om diverse ontwerpen en designs tot stand te brengen alsook de mogelijkheid om het gekozen ontwerp te verfijnen. Bij het zogenaamde hot processed principe geniet je dit voordeel weinig tot niet doordat het goedje reeds van bij het begin en gedurende 2 tot 3 uren dient te worden gekookt. Daarnaast is er ook een groot verschil wat betreft de droogtijd. Zo dien je bij het cold processed type toch wel rekening te houden met een droogtijd van 4 tot 8 weken die – in sommige gevallen – zelfs zou kunnen oplopen tot 3 à 9 maanden afhankelijk van het recept. Bij de hot processed methode beperkt de droogtijd zich tot ongeveer 2 weken. 

 

Benodigdheden volgens het chemische principe 

Ben je toch nog steeds voor het idee gewonnen en besluit je zelf zeepjes te maken volgens het chemische principe dan heb je uiteraard enkele belangrijke ingrediënten zoals gedestilleerd water, olie en NaOH nodig. Dit laatste is veelal bekend onder de term “Natriumhydroxide” en wordt beschouwd als een bijtend middel dat je veelal terug vindt als gootsteenontstopper. Of je de gootsteenontstopper bij de Action/ Kruidvat dan wel de drogist koopt, is uiteraard een persoonlijke keuze net zoals de aanschaf van het basisch water uit het Kruidvat of elders. Let wel dat het kopen van Natriumhydroxide eveneens gepaard gaat met de aanschaf van een goed paar beschermende handschoenen alsook een veiligheidsbril daar dergelijke stof voor irritatie op de huid kan zorgen.

Het geheel kan verder worden aangevuld met glycerinezeep (uit Kruidvat/ Hema of drogist), lijnoliezeep en tal van extra’s zoals bijvoorbeeld etherische oliën, gedroogde bloemen, kruiden etc. Qua materiaal dien je vooral een goed paar handschoenen bij de hand te houden alsook een veiligheidsbril, een stevige ovenbestendige pan, een oven, een weegschaal, een maatbeker, hittebestendige schaaltjes en lepels, een staafmixer en diverse zeepmallen of geschikte vormpjes.

 

Stappenplan om hot processed zeep te maken

Laten we ons even focussen op het maken van hot processed zeep – vanwege de extreem korte droogtijd in vergelijking met het cold processed principe – dan kan het stappenplan er als volgt uitzien:

1. Giet een goede hoeveelheid olijfolie en kokosolie in de pan.

2. Giet vervolgens het afgewogen gedestilleerde water in één van de beschikbare hittebestendige schaaltjes waarna je de nodige NaOH korrels aan het bakje met water toevoegt. Roer het geheel stevig door met een hittebestendige lepel.

3. Roer het goedje voorzichtig door tot alle Natriumhydroxide korrels volledig zijn opgelost. Zodra dit gebeurd is, zal het bakje heet aanvoelen en zullen er dampen vrijkomen. (Bij voorkeur doe je deze stap buiten zodoende de dampen niet in te ademen.)

4. Vervolgens giet je de natronloog in de desbetreffende pan met olie.

5. Daarna dien het mengsel voorzichtig maar gestaag met de staafmixer te mixen tot het geheel wat dikker lijkt te worden.

6. Is het mengsel voldoende dik, dan kun je het geheel gedurende 15 à 25 minuutjes in de oven plaatsen. Haal de pan na zo’n 15 minuutjes eventjes kort uit de oven om het goedje nogmaals goed door te roeren en vervolg tenslotte met de resterende 10 minuten.

7. Voeg vervolgens een gering scheutje glycerine toe (ongeveer 1 à 2 eetlepels); de nodige etherische olie en de eventueel bijkomende extracten zoals kleurstoffen. Roer het geheel nogmaals grondig om alvorens in de mal over te gieten. 

8. Nu dien je de mallen gedurende 2 tot 3 weken te laten uitharden waarna je kunt genieten van zelfgemaakte zeepjes.